کلاچ چیست : سیر تا پیاز سیستم کلاچ

کلاچ چیست؟

کلاچ یکی از مهمترین قطعات خودرو است، و در انگلیسی به معنی اتصال است. اما به طور عام به وسیله‌ای گفته می­شود که عمل اتصال یا قطع کردن ارتباط بین موتور و گیربکس را انجام می‌دهد.

در خودرو کلاچ اتصال بین فلایویل موتور و گیربکس را برقرار می کند و روی آن کنترل دارد.

به وسیله کلاچ راننده هر زمان که بخواهد می‌تواند اتصال موتور را از گیربکس قطع کند، یعنی موتور روشن باشد ولی چرخ دنده‌ها در جعبه‌دنده نچرخند و خودرو حرکت نکند. کلاچ همواره زمان تعویض دنده و یا متوقف کردن خودرو بدون خاموش شدن آن استفاده می­شود.

سیستم کلاچ وسیله ای مکانیکی است که از آن برای انتقال نیرو و گشتاور استفاده می شود. این انتقال نیرو در حالت درگیر، از یک قسمت (موتور) به قسمتی دیگر (گیربکس) انجام می شود، اما کلاچ همیشه درگیر نیست و گاهی می‌تواند آزاد باشد. کلاچ‌ها هر جا نیاز به کنترل میزان انتقال نیرو یا مدت زمان آن باشد به کار می‌روند. کنترل انتقال نیرو به چند دلیل انجام می‌شود: 1- هنگام راه‌اندازی موتور، گشتاور اینرسی قسمت‌های دوار به حداقل برسد. 2- تعویض دنده هنگامی که موتور با گیربکس ارتباط دارد غیرممکن است. بنابراین باید برای تعویض دنده ارتباط قطع شود. 3-هنگام راه‌اندازی موتور گشتاور بسیار کم است، پس برای به حرکت درآوردن چرخ‌ها و حرکت خودرو نیاز است تا گشتاور موتور به میزان مشخصی برسد.

عملکرد کلاچ

طبق ساختار گفته شده کلاچ یک رابط بین منبع مولد نیرو (موتور) و سیستم انتقال قدرت (گیربکس) است. این ارتباط از نوع اصطکاکی کلاچ است، که گاهی نیاز است در مواردی همچون تعویض دنده در شرایط مختلف جاده این ارتباط قطع شود. این کار به راحتی به وسیله فشار دادن پدال کلاچ با پا انجام می‌شود. فشار دادن این پدال پایی باعث فاصله گرفتن محور جعبه دنده از صفحه ی در حال چرخش موتور (فلایویل) خواهد شد. با فشار دادن پدال دوشاخه کلاچ بلبرینگ کلاچ را به تیغه های فلزی دیسک کلاچ می‌فشارد. با فشرده شدن تیغه صفحه اصلی دیسک کلاچ از صفحه کلاچ جدا شده، و در نهایت موجب قطع ارتباط بین موتور و گیربکس می‌شود.

قطعات کلاچ عبارتند از صفحه کلاچ، دو شاخه کلاچ، صفحه فلایویل، بلبرینگ کلاچ، اهرم، شاخک ها صفحه دهنده و دیسک کلاچ.

⇐ خرید بلبرینگ کلاچ ⇒

در ویدئو زیر می‌توانید نحوه عملکرد سیستم کلاچ را با اجزای مختلف آن مشاهده کنید.

کانال آپارات همراه یدک 24

عملکرد کلاچ هنگام آزاد بودن پدال

هنگامی که پدال آزاد است، تیغه های خورشیدی صفحه‌ی چدنی دیسک کلاچ را به صفحه کلاچ و صفحه کلاچ را به فلایویل می‌چسباند. موتوذ که شروع به کار می‌کند نیروی گشتاوری خود را از طریق میل‌لنگ به فلاویل می‌رساند. سپس فلایویل از طریق گشتاور اصطکاکی، این نیرو را به توپی منتقل می‌کند و این نیرو از طریق دنده‌های هزار خاری به شفت ورودی گیربکس منتقل می‌شود.

عملکرد کلاچ هنگام فشردن پدال

در این حالت نیروی پای راننده از طریق پدال و اهرم‌بندی از طریق سیستم هیدرولیکی و یا مکانیکی به دوشاخه‌کلاچ منتقل می‌شود. دوشاخه‌کلاچ بلبرینگ را فشار داده، بلبرینگ کلاچ نیز فنر خورشیدی را می‌فشارد. فنر‌خورشیدی با جابجایی دیسک کلاچ اتصال آن را با صفحه کلاچ قطع می‌کند و باعث می‌شود انتقال نیرو متوقف شود. این عمل باعث می‌شود امکان تعویض دنده ایجاد شود و به راحتی تعویض دنده انجام شود.

با رها کردن پدال نیروی بازگرداننده فنر، دوباره دیسک را به حالت قبلی برگردانده و موجب اتصال دوباره صفحه و دیسک می‌شود.

فنرهای صفحه کلاچ

همانطور که گفتیم زمانی که پدال رها می‌شود و ارتباط برقرار می‌گردد، نیرو دوباره منتقل می‌شود. این رها سازی ناگهانی موجب ایجاد یک شوک نیرویی می‌شود و در یک لحظه نیروی زیادی به شفت ورودی گیربکس وارد می‌شود که می‌تواند باعث آسیب رساندن به خود شفت و چرخ‌دنده‌ها گردد. بدین منظور بر روی صفحه کلاچ یک سری فنر پیچشی تعبیه شده است که ضربه ناشی از این انتقال نیروی ناگهانی جذب می‌کند. و با جمع شدن فنر‌ها پایداری سیستم را افزایش می‌دهد. همچنین در زمان جدا شدن صفحات نیز، این فنر که به علت گشتاور پیچشی جمع شده بود، آزاد می‌شود و اجازه می‌دهد قطع گشتاور در زمان طولانی انجام شود و خلأ گشتاور در سیستم به وجود نیاید.

در هنگام کارکرد موتور، گشتاور موتور تمایل به چرخاندن اجزا دارد و در مقابل، نیروی مقاوم چرخ‌دنده‌ها تمایل به متوقف کردن آن. در این وضعیت فنرهای پیچشی با چرخیدن بین صفر تا ده درجه برای تطابق این دو محور زمان می‌خرد و باعث انتقال نیرو به صورت نرم و بدون شوک ناگهانی می‌شود.

برای عملکرد نرم‌تر در بعضی خودرو‌ها در چند نوع فنرپیچشی استفاده می‌شود، که این فنر‌ها دارای ضریب فنریت پیچشی متفاوت هستند، تا در درجات پیچش مجموعه، به مرور درگیر شوند و ضربه‌گیری و انتقال نیروی بهتری را انجام دهند.

در مقابل حالت موتور با دوربالا یا Drive، حالت Over-Drive را نیز داریم.

در این حالت وقتیكه خودرو در سراشیبی قرار می‌گیرد و با دنده سنگین حركت می‌كند یا وقتی كه از دنده معكوس استفاده می‌كنیم، (گشتاور بالاتر بخش متحرك خودرو) بخش توپی صفحه كلاچ تمایل به چرخش و بخش لنت‌ها تمایل به ایستادن دارند كه در این وضعیت، فنرهای پیچشی در خلاف جهت فشرده می‌شوند، و همان ضربه‌گیری و تعادل در انتقال قدرت رخ می‌دهد.

ادامه مطلب ← کلاچ چیست ؟

انواع کلاچ

کلاچ انواع مختلفی دارد : یک صفحه ای و دو صفحه ای و روغنی و خشک و کلاچ های اتوماتیک و … . در ادامه به معرفی هر یک از انواع کلاچ می‌پردازیم.

I- كلاچ‌هایی كه با استفاده از نیروی عضلانی، قطع و وصل ارتباط را انجام می‌دهند. در موارد لزوم، برای صرف نیروی كمتر از وسایل كمكی هیدرولیكی یا هوایی نیز استفاده می‌كنند. این كلاچ‌ها در انواع زیر دسته‌بندی می‌شوند

•  كلاچ‌ه یك صفحه‌ای با فنرهای مارپیچی مانند كلاچ مینی‌بوس و اتوبوس
• كلاچ‌های یك صفحه‌ای با فنر دیافراگمی مانند كلاچ خودروهای پراید، پیكان، پژو و زانتیا
•  كلاچ‌ دوصفحه‌ای با هر دو نوع فنر مانند كلاچ تراكتور
•  كلاچ‌های چند صفحه‌ای مانند كلاچ موتورسیكلت

II- كلاچ‌هایی كه عمل قطع و وصل ارتباط را به طور خودكار انجام می‌دهند. از این گروه انواع كلاچ‌های زیر بیشتر به كار می‌روند:

•  كلاچ‌های وزنه‌ای
•  كلاچ‌ هیدرودینامیكی
• كلاچ‌های الكترومغناطیسی
•  كلاچ‌ تركیبی

در خودرو‌های امروزی كلاچ‌های یك صفحه‌ای با فنر خورشیدی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مجموعه کلاچ ها شامل دیسك كلاچ، صفحه كلاچ و بلبرینگ كلاچ است كه به مجموعه آن كیت كلاچ گفته می‌شود. نیروی پدال توسط سیستم‌های محرك مختلفی از جمله سیستم هیدرولیكی یا سیمی و به كمك اهرم كلاچ، منتقل می‌شود.

ارتعاشات میل لنگ

گاهی اوقات میل‌لنگ به دلیل ضربات موتور ارتعاشات زیادی دارد، اگر این ارتعاشات به بدنه گیربکس منتقل شود، موجب سروصدا‌های شدید و سائیده شدن دنده ها می‌گردد. فنرهای صفحه کلاچ و اصطکاک لنت ها می‌تواند تا حد زیادی این ارتعاشات را حذف کند.

مشکلات کلاچ چیست ؟

در ادامه به دو مورد از مشکلاتی که ممکن است برای کلاچ پیش بیاید اشاره می‌کنیم.

1- لرزش خودرو هنگام آزاد کردن کلاچ: علت این موضوع می‌تواند خسته شدن و از فنریت افتادن توپی کلاچ باشد. همچنین معیوب شدن فنر های صفحه کلاچ نیز باعث ایجاد این عیب می‌شود. برای رفع این مشکل باید صفحه کلاچ به طور کامل تعویض گردد.

2- بکسوادکردن کلاچ: این مشکل در نتیجه تمام شدن لنت صفحه کلاچ و یا چرب شدن آن می‌تواند اتفاق بیافتد. این مورد باعث می‌شود نیروی موتور به طور کامل منتقل نگردد. اگر لنت کلاچ چرب شده باشد، باید آن را رفع نمود. علت این موضوع هم می‌تواند معیوب شدن کاسه نمد جلو گیربکس و یا انتهای میل لنگ باشد.

3- شنیدن صداهای اضافی: این موضوع دوحالت دارد: یکی هنگام گرفتن کلاچ و دیگری هنگام رها کردن کلاچ. اگر هنگام گرفتن کلاچ صداهای اضافی تولید می‌شود، بلبرینگ کلاچ خراب است و باید تعویض گردد. اگر هنگامی که خودرو روشن است صدای اضافی وجود دارد، که با گرفتن کلاچ از بین می‌رود یا کمتر می‌شود، احتمالا بلبرینگ های داخلی گیربکس مشکل دارند.

البته این مشکلات انواع گوناگون دارند که در پست مشکلات کلاچ به صورت تخصصی به آنها می‌پردازیم.

نکات مهم هنگام خرید کیت کلاچ

هنگام خرید کلاچ باید یکسری موارد را رعایت کنید تا بتوانید بهترین و مناسب‌ترین کیت کلاچ خودوری خود را تهیه کنید.

قبل از هر چیز باید به اصالت قطعه خریداری شده توجه کنید.

به بسته‌بندی کالا توجه کنید. این مورد الزاما نمی‌تواند تضمین کننده کیفیت کالا باشد. ولی همواره از خرید قطعات با بسته‌بندی بی‌کیفیت و ضعیف خودداری کنید. همچنین همواره دقت کنید که محصول مورد نظر دارای گارانتی و هولوگرام واقعی باشد.

هنگام خرید کیت کلاچ به لنت های صفحه کلاچ دقت کنید. توجه کنید که لنت بدون هرگونه زدگی، خوردگی و خرابی باشد.

امروزه به دلیل افزایش قطعات تقلبی در بازار، امکان تشخیص جنس اصلی بسیار سخت شده است. پس سعی کنید از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید. اما به کدام فروشگاه اعتماد کنیم؟ بدین منظور همراه یدک 24 بستری را فراهم کرده است تا شما بتوانید با خیال راحت خرید کنید. شما می‌توانید محصول مورد نظر خود را به صورت آنلاین با تضمین اصالت کالا خریداری کنید. در صورت عدم تایید کیفیت کالا از جانب مشتری همراه یدک 24 طبق روال کاری مشخص شده اقدام به بازگردانی محصول مورد نظر می‌کند.

برای خرید دیسک و صفحه و خرید دیسک و صفحه پاترولی می‌توانید از این قسمت اقدام کنید.

جمع بندی کلاچ چیست ؟

آنچه که در این مطلب خواندید کلیات آشنایی با کلاچ و عملکرد آن بود. آنچه که مشخص است این است که، برای عیب یابی و شناخت مشکلات کلاچ و نحوه تعویض آن و زمان تعویض آن باید اطلاعات بیشتری از این قطعه حیاتی خودور داشته باشیم. در پست های بعدی به این موضوعات می‌پردازیم. امیدواریم که از مطلب برای شما مفید بوده باشد.